Theo quan niệm duy vật biện chứng thì giữa vật chất và ý thức có mối quan hệ với nhau như thế nào? Cho thí dụ.
Theo quan niệm duy vật biện chứng thì giữa vật chất và ý thức có mối quan biên chứng với nhau thể hiện ở hai khía cạnh đó là Vai trò của vật chất đối vói ý thức và Vai trò của ý thức đối với vật chất
– Vai trò của vật chất đối với ý thức: Vật chất là cái thứ nhất, ý thức là cái thứ hai, nghĩa là vật chất là cái có trước, ý thức
là cái có sau, Vật chất quyết định ý thức cả về nội dung phản ánh lẫn hình thức
– Vai trò của ý thức đối với vật chất
+ Sự tác động ngược lại của ý thức đối với vật chất theo hướng tích cực (khai thác, phát huy, thúc đẩy được sức mạnh vật chất tiềm tàng…)
+Sự tác động ngược lại của ý thức đối với vật chất theo hướng tiêu cực (làm suy giảm, hao tổn sức mạnh vật chất tiềm tàng…)
Vật chất quyết định nguồn gốc và bản chất, nội dung sự biến đổi của ý thức
Ví dụ: trong đời sống xã hội có câu: “có thực mới vực được đạo” vật chất quyết định nguồn gốc của ý thức
Ví dụ về ý thức quyết định vật chất: Khi ở nhiệt đố 0 độ C thì nước đông thành đá, do đó con người muốn uống nước đá đã cung cấp một nhiệt độ vừa đủ để nước chuyển từ trạng thái lỏng, sang trạng thái rắn (nước đá).
– Về mặt thực tại khách quan: Nước đóng băng ở 0 độ C.
– Về mặt chủ quan: con người nhận thức ra sự thực khách quan ấy nên từ đó vận dụng sáng tạo ra kỹ thuật sản xuất ra nước đá….
Bình luận: Như vậy, con người không thể sản xuất ra sản phẩm nước đá tùy theo ý chí chủ quan của mình mà cần phải: (1) dựa trên nhận thức cái khách quan; (2) vận dụng tri thức về cái khách quan ấy trong thực tiễn để cải biến cái khách quan theo mục tiêu của mình.