* Phương pháp thu thập thông tin trong điều tra thống kê
Để thu thập thông tin trong điều tra thống kê, có thể sử dụng nhiều phương pháp khác nhau. Tùy theo điều kiện thực tế (khả năng về tài chính, nhân lực, thời gian, đặc điểm của hiện tượng nghiên cứu) để lựa chọn phương pháp điều tra thích hợp. Sau đây là một số phương pháp chủ yếu trong điều tra thống kê:
- Phương pháp đăng ký trực tiếp
Theo phương pháp này, nhân viên điều tra trực tiếp tiếp xúc với đối tượng điều tra, trực tiếp tiến hành hoặc giám sát việc cân, đong, đo, đếm và ghi chép thông tin thu được vào phiếu điều tra. Phương pháp này thường thực hiện gắn liền với quá trình phát sinh, phát triển của hiện tượng.
Ví dụ: theo dõi hàng tồn kho.
– Tài liệu thu thập được từ phương pháp này thường có độ chính xác cao nhưng tốn kém về nhân lực, thời gian. Mặt khác, rất nhiều hiện tượng trong thực tế không cho phép cân, đong, đo, đếm trực tiếp theo quá trình phát sinh, phát triển của hiện tượng nên không thể áp dụng phương pháp này được. Như vậy, phạm vi áp dụng của phương pháp này rất hạn chế.
- Phương pháp phỏng vấn
Phỏng vấn là phương pháp điều tra được sử dụng nhiều nhất, theo đó việc ghi chép, thu thập tài liệu ban đầu được thực hiện thông qua quá trình hỏi đáp giữa người điều tra và người cung cấp thông tin.
– Phỏng vấn trong thống kê phải tuân thủ theo mục tiêu nghiên cứu, theo đối tượng, khách thể, nội dung nghiên cứu đã được xác định rõ trong chương trình, phương án điều tra, đặc biệt là các nội dung điều tra được thể hiện cụ thể trong phiếu điều tra.
– Phương pháp này thích ứng với nhiều hoàn cảnh khác nhau mà không cần bám sát quá trình phát sinh, phát triển của hiện tượng. Mặt khác, thông tin thu thập được có độ tin cậy cao, dễ tổng hợp, lại tập trung vào những nội dung chủ yếu nhờ có bảng hỏi hoặc phiều điều tra. Vì vậy, phương pháp phỏng vấn được sử dụng rộng rãi trong điều tra thống kê.
– Căn cứ vào tính chất của sự tiếp xúc giữa người hỏi và người trả lời, phương pháp phỏng vấn được chia thành hai loại: phỏng vấn trực tiếp và phỏng vấn gián tiếp.
à Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: là phương pháp thu thập, ghi chép tài liệu ban đầu được thực hiện thông qua quá trình hỏi đáp trực tiếp giữa người điều tra và người cung cấp thông tin. Người điều tra trực tiếp đến địa bàn điều tra, trực tiếp hỏi và ghi chép thông tin vào phiếu điều tra.
Tài liệu thu thập được từ phương pháp này có độ tin cậy chính xác khá cao do người điều tra có thể phát hiện sai sót và chỉnh sửa kịp thời. Tuy nhiên, phỏng vấn trực tiếp tốn kém về thời gian, chi phí, nhân lực.
à Phương pháp phỏng vấn gián tiếp: là phương pháp thu thập tài liệu ban đầu được thực hiện bằng cách gửi phiếu điều tra cho người được hỏi, người được hỏi tự mình ghi câu trả lời vào phiếu điều tra rồi gửi lại cho người điều tra.
Phương pháp này dễ tổ chức và tiết kiệm về thời gian, chi phí, nhân lực. Tuy nhiên, phương pháp này khó kiểm tra, đánh giá được độ chuẩn xác của các câu trả lời, tỷ trọng thu hồi phiếu không cao và hạn chế về nội dung điều tra.